Հայաստանը և Սպիտակ տան նոր վարչակազմը. Նիկոլ Փաշինյանի այցը ԱՄՆ

Նիկոլ Փաշինյան. Խաղաղությունը անվտանգության և բարգավաճման միակ հուսալի գործիքն է: Դեմոկրատիան անհնար է պատերազմի պայմաններում: Հայաստանում մարդիկ քննարկում են, թե ինչպես կարելի է ապահովել անվտանգությունը, և պատմական գործոնների շնորհիվ մարդիկ Հայաստանում այնքան էլ լավատեսորեն չեն տրամադրված խաղաղության օրակարգի նկատմամբ, բայց մեր պատասխանն այն է, որ առանց խաղաղության դա անհնար է: Հաջողության երաշխիքը կայուն աշխատանքն է, ստեղծարարությունը և ակտիվությունը: Այս գործընթացը կարևոր է ոչ միայն Հայաստանի, այլև ամբողջ տարածաշրջանի և միջազգային հանրության համար: Մենք դա ընկալում ենք որպես ներդրում գլոբալ կայունության մեջ և հույս ունենք միջազգային գործընկերների աջակցությանը:

Ջոն Հերբստ. Շնորհակալություն: Դուք ասացիք, որ Ադրբեջանի հետ բանակցությունների ընթացքում համաձայնության եք եկել 17 կետերից 15-ի շուրջ: Ինչ վերաբերում է երկու կետերին, ապա դրանց շուրջ համաձայնություն դեռևս չկա: Կլինեմ անկեղծ, բայց միևնույն ժամանակ, հարգելով դիվանագիտական էթիկան, կարծում եմ, որ բանակցությունները երկար կտևեն, եթե Բաքվի իշխանությունները չեն հետաքրքրված խաղաղությամբ, որը կլիներ հաղթանակ երկու կողմերի համար: Ինչպե՞ս է ձեր կառավարությունը մոտենում այս հարցին: Խնդրում եմ, պատմե՛ք այն երկու կետերի մասին, որոնց շուրջ դեռ պետք է համաձայնության գալ, և համաձայնության հասնելու հեռանկարների մասին:

Նիկոլ Փաշինյան. Կետերից մեկը վերաբերում է երրորդ ուժերի տեղակայմանը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանի երկայնքով: Ադրբեջանը առաջարկում է արգելել երրորդ ուժերի տեղակայումը սահմանի երկայնքով՝ նկատի ունենալով Եվրոպական քաղաքացիական դիտարկման առաքելությունը: Մենք հաշվի ենք առել Ադրբեջանի այս ցանկությունը և առաջարկել ենք մեր առաջարկը, որը ենթադրում է այս կետի կիրառումը միայն սահմանի այն հատվածներում, որտեղ իրականացվել է սահմանազատում: Այսինքն, եթե մենք սահմանազատում ենք կատարել տվյալ տարածքի համար, դա նշանակում է, որ այնտեղ չպետք է լինեն երրորդ կողմի ուժեր: Մենք մեր առաջարկը ներկայացրել ենք գրավոր և սպասում ենք Ադրբեջանի կողմից պատասխանի:

Հաջորդ կետը վերաբերում է իրավական կառույցներում միմյանց դեմ ներկայացված հայցերին: Գաղափարն այն է, որ այս բոլոր հայցերը հետ կկանչվեն: Ընդհանուր առմամբ, մենք նույնպես դեմ չենք այս գաղափարին, բայց մեր առաջարկը այն է, որ ոչ միայն հետ կկանչվեն այդ հայցերը, այլև այդ հարցերը չբարձրացվեն նաև երկկողմ հարաբերությունների շրջանակներում: Հակառակ դեպքում կարող է առաջանալ տարօրինակ իրավիճակ, երբ, օրինակ, որոշակի հայց հետ է կանչվում միջազգային դատարանից, բայց կողմերից մեկը փորձում է այդ հարցը քննարկման դնել երկկողմ հարաբերությունների շրջանակներում, և կողմերից մեկը կարող է օգտագործել այդ հարցը էսկալացիա պրովոկացնելու համար: Այս դեպքում արդեն հնարավոր չի լինի այդ հարցով դիմել միջազգային ինստանցիաներ: Մենք նույնպես դեմ չենք այս գաղափարին: Մենք առաջարկում ենք վերջ դնել հակասական հարցերի հետագա քննարկումներին և բացել երկկողմ հարաբերությունների նոր դարաշրջան՝ սկսելով նոր և մաքուր էջից:

Եթե նկատել եք, սա նշանակում է, որ խաղաղության պայմանագրի նախագծի բոլոր կարևոր հարցերն արդեն համաձայնեցված են: Այս նախագծում շատ խորը և զգայուն թեմեր կային, բայց այս բոլոր հարցերի շուրջ արդեն կա համաձայնություն: Օրինակ, Հայաստանը և Ադրբեջանը պայմանավորվել են ճանաչել միմյանց տարածքային ամբողջականությունը՝ հիմնվելով Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի սահմանների վրա:

Ջոն Հերբստ. Դուք նաև ճանաչում եք Թուրքիայի հետ հարաբերությունների նորմալացման կարևորությունը: Այս նպատակին հասնելու գործում ակնհայտ առաջընթաց կա, բայց այն դեռևս չի իրականացվել: Ի՞նչ հեռանկարներ կան Անկարայի հետ հարաբերությունների նորմալացման համար:

Նիկոլ Փաշինյան. Մենք շարունակում և կշարունակենք այս երկխոսությունը: Կարծում եմ, որ Հայաստանը և Թուրքիան երբեք այսքան ակտիվ երկխոսություն չեն ունեցել, ինչպես հիմա: Ըստ էության, Թուրքիայի հետ հաղորդակցության համար ոչ մի խոչընդոտ չկա, և մենք կապի մեջ ենք: Մեր արտաքին գործերի նախարարները պարբերաբար հանդիպում և շփվում են, մեր ներկայացուցիչները կապի մեջ են, մենք շատ ակտիվ ենք աշխատում, և կա ընդհանուր պատկերացում, թե ինչ պետք է արվի: Բայց, իհարկե, կան որոշ նրբություններ, և անհրաժեշտ են որոշ վերջնական քայլեր՝ իրական արդյունքի հասնելու համար: Մենք հույս ունենք, որ շատ շուտ արդյունք կլինի:

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան — Եվս մեկ անգամ շնորհակալություն։ Սա իսկապես լավ հնարավորություն է և պատիվ։ Այո, մենք նախաձեռնել ենք մի ծրագիր, որը կոչել ենք «Խաղաղության խաչմերուկ»։ Դա առաջին հերթին մեր տարածաշրջանային հաղորդակցությունների բացման մասին է, բայց այն միայն հաղորդակցությունների մասին չէ, որովհետև եթե հարցին նայենք կրոնական հանդուրժողականության տեսանկյունից, այն նաև մարդկանց միջև շփման մասին է, որովհետև երբ տրանսպորտային հաղորդակցությունները բաց են, սա առաջին հերթին մարդկանց համար իրար հետ շփվելու հնարավորություն է: Դա շատ որոշիչ գործոն է կայուն և ամուր խաղաղության համար։ Սա մեր տարածաշրջանային երկրներին ուղղված բաց առաջարկություն է, և իհարկե, նրանցից յուրաքանչուրի հետ մենք աշխատում ենք այս նախագիծը կյանքի կոչելու նպատակով։

Դեյվիդ Քարի — Հրաշալի է։ Հազարամյակներով Հայաստանը գտնվել է Աբրահամյան կրոնների խաչմերուկում։ Տնտեսությունից անդին անցնելով, ինչպե՞ս կարող է Հայաստանը մշակութային առումով դառնալ միջկրոնական երկխոսության մաս մահմեդականների, քրիստոնյաների, հրեաների և մյուսների միջև։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան — Արդեն նշել եմ, որ մեր երկրում ունենք տարբեր կրոնական համայնքներ։ Իհարկե, մեր երկրում չկա լարվածություն կրոնական համայնքների միջև։ Իհարկե, կան որոշակի ուժեր, ինչպես ամենուր, որոնք փորձում են սադրիչ քայլեր անել դրսից, բայց մեր ինստիտուտները հաջողությամբ արձագանքում են դրանց՝ թույլ չտալով որևէ մեկին լարվածություն սերմանել կրոնական համայնքների միջև։

Մեր երկրում տեղի է ունենում իրական երկխոսություն։ Ինչպես նշել եմ, մեզ մոտ է գտնվում աշխարհի ամենամեծ եզդիական համայնքը և այդ համայնքը մեր երկրի, ազգային ժառանգության շատ կարևոր մաս է կազմում։ Իհարկե, մենք մեծ հարգանք ենք տածում մահմեդականների, հրեաների և այլ կրոնական խմբերի նկատմամբ։ Ես արդեն ասել եմ, որ Հայաստանի ամենամեծ կրոնական հաստատությունը Հայ Առաքելական Եկեղեցին է, բայց մենք ունենք նաև Հայ Կաթողիկե եկեղեցի, և այլ եկեղեցիներ։ Սա մեզ համար շատ կարևոր ավանդույթ է։

Դեյվիդ Քարի — Արդեն տարիներ է, ինչ Հայաստանն անցում է կատարել կայսրության մաս կազմող երկրից անկախ պետության: Ինչպե՞ս է հայ ժողովուրդն էմոցիոնալ առումով ընդունել հանգամանքը, որ այն դարձել է իրապես անկախ պետություն՝ մնալով փոխկապակցված մնացած տարածաշրջանի հետ։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան — Գիտեք, սա իսկապես շատ կարևոր հարց է։ Այժմ մենք փորձում ենք պետականության, անկախության գաղափարները մոտեցնել մեր ժողովրդին։ Որովհետև Դուք իրավացի եք, դրանք բացարձակապես տարբեր բաներ են, երբ կայսրության քաղաքացի ես ու երբ անկախ ու ժողովրդավարական երկրի քաղաքացի ես։ Երկար ժամանակ, մի քանի հարյուրամյակ, Հայաստանը չի ունեցել անկախ պետականություն, և 30 տարի առաջ մենք սկսեցինք մեր անկախության կերտումը, և հիմա գտնվում ենք կայուն ժողովրդավարություն ստեղծելու գործընթացի մեջ։ Դա հեշտ ճանապարհ չէ, բայց չափազանց կարևոր է։ Սակայն մենք անում ենք դա, ինչպես նշեցի, մենք զարգացող ժողովրդավարություն ենք, ինչը ցույց է տալիս, որ ժողովրդավարությունը Հայաստանում մեծ ապագա ունի։

Դեյվիդ Քարի — Կուլիսների հետևում կարճ խոսակցություն ունեցանք և իմացա, որ սիրում եք հեծանիվ վարել, ինչը ես ինքս անում էի տարիներ առաջ։ Մի քանի անգամ եղել եմ Հայաստանում, տեսել եմ այդ գեղեցիկ երկիրը, նույնիսկ հայացք եմ նետել վիճելի տարածքներին, որտեղ վերջին տարիներին ողբերգական իրադարձություններ տեղի ունեցան։ Ես կցանկանայի տեսնել Հայաստանը` որպես ճամփորդության երկիր, որտեղ մարդիկ կգային․․․։ Ինչպիսի՞ ապագա է սպասվում, կարծում եք ինչ-որ մի օր Հայաստանը կդառնա՞ ճամփորդության համար գրավիչ երկիր։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան — Այո իհարկե։ Իմիջիայլոց, մենք աշխատում ենք պրոֆեսիոնալ մրցաշար կազմակերպելու ուղղությամբ, գուցե անունը լինի Ճամփորդություն դեպի Հայաստան․․.

Դեյվիդ Քարի — Կարո՞ղ եմ դրա համար հոնորարներ ստանալ։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան — Այո, իհարկե։ Բայց պրոֆեսիոնալ մրցաշար կազմակերպելը ժամանակ կպահանջի, գուցե մի քանի տարի, դրա համար մենք որոշել ենք այս տարի կազմակերպել սիրողական հեծանվավազք Հայաստանի հարավից դեպի հյուսիս, և բոլորիդ հրավիրում եմ մասնակցել։ Դա կլինի շատ լավ հնարավորություն` տեսնելու Հայաստանի Հանրապետության գեղեցիկ բնությունը, և մենք կուզենայինք ձեզ բոլորին տեսնել մեր երկրում։

Դեյվիդ Քարի — Շնորհակալ ենք այստեղ գալու համար։ Ձեր գալը նշանակում է, որ Դուք հավատում եք կրոնական ազատությանը, որ յուրաքանչյուրն իրավունք ունի դավանել իր կրոնին։ Ո՞րն է Ձեր եզրափակիչ ուղերձն այս մարդկանց, ովքեր տարբեր հավատքներ ունեն, բայց հավատում են, որ մարդիկ իրավունք ունեն դավանել իրենց սրտից բխող հավատքին։ Ի՞նչ կասեք նրանց ոգևորելու համար։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյան — Գիտեք, ինձ համար Սուրբ Աստվածաշնչի, Նոր կտակարանի արժեքները շատ կարևոր են և իմ քաղաքական գործունեության սկիզբը հիմնված էր դրա վրա։ Երբ ես բանտում էի՝ որպես քաղբանտարկյալ, Աստվածաշունչն էր այն ուժը, որ օգնեց ինձ հաղթահարել այդ փորձությունը։ Իհարկե, շատ կարևոր է առաջնորդվել Աստվածաշնչով, ինձ համար, մասնավորապես, Նոր Կտակարանով, թե ինչպես վարվել ամենօրյա աշխատանքում։

Իհարկե, դա հեշտ չէ, մասնավորապես քաղաքականության մեջ, բայց մենք փորձում ենք ունենալ արժեքահեն քաղաքականություններ, լինի դա ներքին քաղաքականություն, տնտեսական քաղաքականություն, արտաքին քաղաքականություն։ Սրա համար կրոնական հանդուրժողականությունը և ազատությունը շատ կարևոր է։ Շատ դժվար է պատկերացնել ժողովրդավարություն՝ առանց կրոնական ազատության։ Այսպիսով, մենք տեսնում ենք Հայաստանը՝ որպես ժողովրդավարական երկիր, իրական ժողովրդավարական երկիր՝ աշխույժ քաղաքական երկխոսությամբ, տարածաշրջանային երկխոսությամբ, տարբեր մարդկանց, երկրների և քաղաքակրթությունների հետ երկխոսությամբ։

Մենք կաշխատենք այն ուղղությամբ, որպեսզի Հայաստանը դարձնենք շատ լուսավոր մի վայր տարբեր մարդկանց համար, որպեսզի նրանք գան, երկխոսության մեջ մտնեն, հեծանիվ վարեն, վայելեն բնությունը, կերակուրները և տեսնեն սրբավայրերը։ Մեր կրոնական կենտրոնը Էջմիածինն է, և ինչպես նշեցի` 301 թվականին Քրիստոնեությունն ընդունվեց հայոց թագավորի կողմից, որն առաջին դեպքն էր, երբ որևէ երկիր ընդունեց Քրիստոնեությունը՝ որպես պետական կրոն։ Այս զարգացման հետ կապ ունեցող բոլոր վայրերը հիմա գտնվում են Հայաստանում, դրանք սրբավայրեր են, և ես հրավիրում եմ այցելել դրանք, և Խոր Վիրապում, որտեղ մեր առաջին պատրիարքը կալանավորված էր՝ որպես քրիստոնյա, դա հետապնդում էր, բայց որոշ ժամանակ անց թագավորը հասկացավ, որ Քրիստոնեությունն է լավագույն կրոնը, և նա ընդունեց համապատասխան որոշում։ Այսպիսով, հրավիրում եմ բոլորիդ տեսնել բոլոր սրբավայրերը և փոխկապակցվել այս շատ հարուստ ու կարևոր պատմության հետ։